این راز همیشه شناخته شده بوده است که برای دستیابی به پیروزی های افسانه ای خود، رهبران بزرگی مانند صلاح الدین ایوبی، معروف به صلاح الدین (1137-1193)، که اورشلیم را در سال 1187 فتح کرد و محمد فاتح (1432 – 1481)، فاتح قسطنطنیه، پیامبر اعظم (ص) محمدبطه را به فرزندی قبول کرد. هر دوی آنها شجاع، شجاع، سخاوتمند و متواضع بودند. هیچ یک از آنها دیکتاتور و ظالم نبودند و هر دو خیرخواه بودند و فروتنی نشان می دادند. پس از پیروزی، صلاح الدین سربازان دشمن را غارت نکرد و به بردگی نگرفت. بدین ترتیب سنت فتح مکه زنده ماند.
در ميان روشنفكران مسلمان اتفاق نظر وجود دارد كه هر كه در مقام رهبري جايگاه حضرت محمد (ص) باشد، اجر و ثواب بزرگي خواهد داشت. افسوس که بسیاری از رهبران مسلمان معاصر در حالی که با استبداد حکومت می کنند، مشغول اندوختن ثروت هستند. حاکمان پاکستان، عربستان سعودی، امارات، مصر و سایر کشورهای مسلمان میلیاردها دلار از خزانه دولت بیرون ریخته اند. گفته می شود که حسنی مبارک حاکم سابق مصر 800 میلیارد دلار ارزش دارد، این در حالی است که بسیاری از شهروندان مصری برای دو وعده غذایی روزانه با مشکل مواجه هستند. متأسفانه، این تحقیر در سرتاسر سرزمین های اسلامی بسیار رایج است.
با این حال، حضرت محمد (ص) به گفته جان آدیر، نویسنده کتاب رهبری محمد (کوگان پیج، 2014) خود را خدمتگزار همتای خود میدانست.
ople علیرغم اینکه از خانواده ای اصیل بود، در طول زندگی خود برای کمک به نیازمندان جامعه عرب تلاش خستگی ناپذیری کرد. اعراب به کسانی که «شجاعت، شرف، بزرگواری، پذیرایی از میهمان، تأمین امنیت ارباب رجوع، پناه دادن به ضعیفان، جبران احسان و بخشش بودند، احترام می گذاشتند». حضرت محمد (ص) در همه این صفات سرآمد بود. از این رو او حتی قبل از نبوت به لقب امین الامین مفتخر شد.
حضرت محمد (ص) در دوران طفولیت مانند بسیاری از پیامبران چوپان بود. همانطور که جان آدایر اشاره می کند، چوپان ها به رهبری گله خود از جلو، عقب و گاهی از وسط معروف هستند. برای کاهش تهدید شکارچیان، “وحدت یا انسجام گله” همیشه یک عامل مهم برای چوپانان است. درسی که حضرت محمد (ص) از دوران کودکی به خوبی آموخته و بعدها سنگ بنای امت شد. شغل چوپان شامل مراقبت از کل گله و همچنین رسیدگی به نیازهای یک گوسفند در صورت لزوم است.
حضرت محمد (ص) به عنوان یک معلم، نه تنها طرز فکر را در شبه جزیره عربستان تغییر داد، بلکه سرمشقی برای همه جهان گذاشت. علیرغم مقاومت اولیه آنها، این پیام حق و پیام جهانی او برای بشریت بود که توجه سران مکه، سردارانی چون عمر بن خطاب و حمزه بن عبدالمطلب را به خود جلب کرد. به عنوان مثال، حضرت محمد (ص) هرگز از کار سخت کوتاهی نمیکردند و همیشه «آمادگی بیشتری داشتند تا در هر کاری که در حال انجام بود، حتی در کارهای خانه سهیم شوند». “ محمد با سهیم شدن در زحمات، خطرات و سختی های مردمش، یک اصل جهانی از رهبری خوب را به نمایش گذاشت. این همان چیزی است که – در عمق وجود – مردم از رهبران خود انتظار دارند.
بنابراین، وقتی پیروانش او را در حال کار دیدند،هیچ یک از آنها نمی خواستند شهرت آن مردی باشد که در حالی که پیامبر در آفتاب زحمت می کشید، این کار را آسان کرد. قدرت مثال چنین است. با این حال، این تمایل حضرت محمد (ص) به شنیدن و پند گرفتن از دیگران (که) به او و فرماندهان مسلمان کمک کرد تا تصمیمات راهبردی عاقلانه بگیرند. همانطور که جان آدایر میگوید: «اقتدار مقام و اقتدار دانش وجود دارد – «اقتدار از کسی که میداند سرچشمه میگیرد».
باید در نظر داشت که جان ادیر نویسنده ای بسیار فرهیخته در زمینه رهبری است، با این حال حتی یک مورد را در کتاب ذکر نکرده است که در آن رهبری حضرت محمد (ص) نشانه هایی از ضعف را نشان دهد. به قول جان آدایر:
“محمد مردی بود که به درستی شهرت داشت. این کلمه، از کل عدد صحیح لاتین، مخصوصاً برای محمد مناسب است. صداقت به معنای امتناع از دروغ گفتن، دزدی یا تقلب به هر نحوی است. صداقت یک مایل فراتر از صداقت است: این امر مستلزم قابل اعتماد بودن و فساد ناپذیری تا حدی است که فرد قادر به دروغگویی در برابر امانت، مسئولیت یا تعهد نیست.
این یکپارچگی از طریق تمامیت یا تمامیت شخصیت گسترش می یابد. این امر در امور کوچک و بزرگ یافت می شود، زیرا وفاداری به حقیقت به همان اندازه با چیزهای کوچک آزمایش می شود که با چیزهای مهم تر.
رهبرانی که صادق هستند و همیشه راست می گویند، اعتماد ایجاد می کنند. و اعتماد در تمام روابط انسانی، حرفه ای و خصوصی، حیاتی است.»
حقیقت به نوعی به کالایی کمیاب در سیاست مدرن جهان اسلام تبدیل شده است. بنابراین، ما شاهد رفتار تحقیرآمیز رهبران صلح طلب مسلمانان در خاورمیانه هستیم. بسیاری از جمعیت مسلمان تعجب می کنند که صلاح الدین بعدی کی خواهد آمد. پاسخ این است؛ او قبلا اینجاست هر مسلمانی بالقوه می تواند صلاح الدین باشد، فقط اگر شخصیت خود را تغییر دهد و از نمونه هایی که حضرت محمد (ص) نشان داده است پیروی کند. قرنهاست که جهان مسلمانان بر حوزههای دانش، علوم، پزشکی و نجوم تسلط داشته و ابداعات و اختراعات بسیاری را به جهانیان معرفی کردهاند. این الان نوستالژی است. سپس امت تا حدودی زیر نظر خلیفه متحد شدند.
حضرت محمد (ص) استعداد ذاتی در شخصیت سازی داشت. او به ایجاد رهبران بسیاری مانند خلیفه اول ابوبکر و خلیفه دوم عمر بن الخطاب کمک کرد. شخصیت ها نه تنها با شنیدن بلکه با دیدن ساخته می شوند. جهانیان هنوز از ویژگی های رهبری عمر بن خطاب که شاگرد حضرت محمد (ص) بود، در حیرت هستند. به قول جان آدایر، “هیچ کس عاقل به دنیا نمی آید؛ یک رهبر عاقل می شود – خرد عملی را به دست می آورد – از طریق استعداد طبیعی، تمرین و تفکر.” یکی از مفاهیم کلیدی رهبری که توسط حضرت محمد (ص) تعلیم داده شد، تواضع بود، در حالی که تکبر و متکبران مورد خواری قرار می گرفتند.
“افراد متکبر به دلیل احساس اغراق آمیز خود نسبت به خود، قدرت یا اقتدار بیشتری از آنچه که به حق آنهاست بر عهده می گیرند. در مقابل، افراد فروتن محدودیت های خود را می شناسند: آنچه را که می دانند و آنچه را که نمی دانند می دانند، می دانند چه کاری می توانند انجام دهند یا باشند، و می دانند چه کاری نمی توانند انجام دهند یا باشند. در نتیجه، حاضر نیستند به توصیه ای توجه کنند، حتی زمانی که توصیه ای را نمی کنند یا نمی پذیرند.”
طعنه آمیز است که من این مقاله را در همان ماهی می نویسم که رئیس جمهور متکبر و متکبر آمریکا بیت المقدس را پایتخت اسرائیل اعلام کرد. سپس فرد مجبور می شود بپرسد; چه کسی مقصر باتلاق فعلی است که جهان اسلام در آن قرار گرفته است؟ چه کسی در چند قرن اخیر بی عدالتی بیشتری انجام داد. غرب با استعمار سرزمین های اسلامی یا مسلمانان با عدم ابلاغ پیام حضرت محمد (ص) و برجسته نکردن ویژگی های رهبری حضرت محمد (ص) به افکار عمومی غربی؟ فاجعه این است که پیام ابلاغ نشد و اکنون مسلمانان تاوان این شکست را می پردازند.
جان آدیر کتابی قابل توجه و جذاب در این زمینه نوشته است که در آن متخصص مشهور رهبری است. او با برجسته کردن ویژگیهای رهبری خارقالعاده حضرت محمد (ص) کار درخشانی انجام داده است و به نظر من، رهبری کنونی مسلمانان جهان چه اشکالی دارد. جان آدایر بسیار هوشمندانه نقش یک رهبر واقعی را در دنیای معاصر بازتعریف کرده است یا باید داشته باشد. کتاب روشنگر، قابل تامل و خواندنی است. من این کتاب را به هر خواننده ای در زمینه سیاست، تجارت یا در هر موقعیت رهبری توصیه می کنم. من احساس کردم، برای راحتی، کتاب نیز باید به عنوان یک کتاب جیبی چاپ میشد، اما بهتر است. این قطعاً یک کتاب ایده آل برای توسعه شخصی در مهارت های رهبری و برای بازگرداندن ذهن است.
