Beş Yüzyıl Önce Hayal Edilemeyen Bir Sahne
Sistine Şapeli’nin ihtişamı içinde, Michelangelo’nun Son Yargısı altında, Kral III. Charles ve Papa Leo XIV, neredeyse yarım milenyum boyunca hayal bile edilemeyecek bir an için birlikte dua ederek başlarını eğdiler.
En son haberler ve güncellemeler için web sitemizi ziyaret edin: Restoring The Mind
Bu, Kral VIII. Henry’nin Roma’dan ayrılıp papalığı Hıristiyan hakikatinin düşmanı olarak damgaladığı 16. yüzyıldaki İngiliz Reformu’ndan bu yana, bir İngiliz hükümdarı ile Papa arasındaki ilk halka açık ortak duaydı.
Kameralar, İngiltere Kilisesi’nin Yüksek Valisi olan İngiliz hükümdarını, Roma Katolik Kilisesi’nin baş papazının yanında muhalefet halinde değil, bağlılık içinde dururken yakaladı. Birçok gözlemciye göre bu, bir zamanlar şiddetli bir düşmanlık içinde sıkışıp kalmış iki inanç arasındaki uzlaşmanın resmiydi.
Tarihsel Uçurum: Reformasyon ve Anglikan Kilisesinin Doğuşu
Bu anın büyüklüğünü anlamak için bu iki dini bölen yüzyıllardır süren çatışmayı yeniden gözden geçirmeliyiz.
1534’te Kral Henry VIII, Papa VII. Clement’in Aragonlu Catherine ile evliliğini iptal etmeyi reddetmesinin ardından İngiltere’nin Roma Katolik Kilisesi ile bağlarını kopardı. Bu hareket yalnızca kişisel değildi; teolojik ve politik bir devrimdi.
İngiliz Parlamentosu, Kral’ı “İngiltere Kilisesi’nin Yeryüzündeki Yüce Başkanı” ilan eden Üstünlük Yasasını kabul etti. İngiltere’deki papalık otoritesi tek hamlede kaldırıldı. İngiltere Kilisesi, Roma’nın otoritesini reddederken birçok Katolik geleneğini koruyan melez bir kurum olarak doğdu.
Katolikler için bu ayrılıktı; Protestanlar için bu kurtuluştu.
Ve her ikisi için de bu, yüzyıllardır süren dini savaşların, zulmün ve karşılıklı kınamanın başlangıcına işaret ediyordu.
Kelimelerin Savaşı: Anglikanların Papa’ya ‘Deccal’ Demesi
Reformun retoriği vahşiydi.
Martin Luther ve John Calvin’in yazılarından etkilenen ilk Anglikan ilahiyatçılar, papalığı yolsuzluk ve aldatmacanın vücut bulmuş hali olarak görüyorlardı.
İngiltere Kilisesi, Otuz Dokuz Din Maddesi’nde (1571) Roma’nın bu reddini kanunlaştırdı:
“Roma Piskoposunun bu İngiltere Krallığında hiçbir yetkisi yoktur.”
Madde XIX daha da ileri gitti:
“Kudüs, İskenderiye ve Antakya Kilisesi’nin hata yaptığı gibi; Roma Kilisesi de yalnızca yaşamlarında ve Tören tarzlarında değil, aynı zamanda İnanç meselelerinde de hata yaptı.”
Vaazlarda, broşürlerde ve parlamento kararlarında Papa rutin olarak “Deccal” ve Roma Kilisesi “Babil’in Fahişesi” olarak anılıyordu.
Bunlar sadece hakaret değildi; bunlar teolojik silahlardı.
Tudor veya Stuart İngiltere’sinde Katolik olmak vatana ihanetten şüphelenilecekti; Papa’ya sadakat, Kraliyet’e sadakatsizlik olarak kabul ediliyordu.
I. Elizabeth döneminde, İngiltere rahipleri idam etmiş, ayinleri yasaklamış ve Anglikan ayinlerine katılmayı reddeden “vazgeçenlere” ağır cezalar vermişti. 1605 Barut Komplosu yalnızca güvensizliği derinleştirdi ve Katolikliğin komployla eşanlamlı olduğu fikrini güçlendirdi.
Bu nedenle yüzyıllar boyunca bir İngiliz kralı ile bir Papa’nın birlikte dua etmesi fikri düşünülemez, hatta sapkınlık olarak kabul edilirdi.
Teolojik Ayrım: Roma ile Canterbury’yi Hala Ayıran Şey
Hem Katolik Kilisesi hem de İngiltere Kilisesi, inançlarını İsa’nın ve ilk havarilerin öğretilerine dayandırırken, doktrinsel yolları keskin bir şekilde ayrılıyor.
Bölünmeyi tanımlayan kalıcı farklılıklardan bazıları şunlardır:
| Sorun | Roman Catholic View | Anglican View |
| Yetki | Papa, evrensel Kilisenin yüce başıdır ve ex cathedra konuşurken yanılmaz yetkiye sahiptir. | Hükümdar, İngiltere Kilisesi’nin Yüksek Valisidir; Canterbury Başpiskoposu ruhani liderdir. Hiçbir insan yanılmaz değildir. |
| Kutsal Yazılar ve Gelenek | Kutsal Yazılar ve Kilise Geleneği, Magisterium kapsamında eşit derecede yetkilidir. | Yalnızca Kutsal Yazılar (Sola Scriptura) nihai otoritedir. |
| Ayinler | Yedi kutsallık (Vaftiz, Efkaristiya, Onaylama, Tövbe, Evlilik, Kutsal Emirler, Hastaların Meshedilmesi). | İki temel ayin (Vaftiz ve Efkaristiya), diğerleri kutsal olarak kabul edilir ancak kurtuluş için gerekli değildir. |
| Rahiplik | Yalnızca erkekler rütbelendirilebilir; rahipler bekar kalmalıdır. | Hem erkekler hem de kadınlar rütbelendirilebilir; rahipler evlenebilir. |
| Evlilik ve Boşanmak | Evlilik çözülemez; boşanmaya ve fesih olmaksızın yeniden evlenmeye izin verilmez. | Boşanma kabul edilir; yeniden evlenme ve eşcinsel birliktelikler bazı illerde tanınmaktadır. |
| Meryem ve Azizler | Meryem’e ve azizlere şefaatçi olarak hürmet. | Saygı ama dua yok; Lekesiz Hamilelik gibi Marian dogmalarının reddi. |
Anglikanların Papalık Gücüne Düşmanlığı
İngiliz Reformu sadece dinle ilgili değildi; güçle ilgiliydi.
Henry VIII’in halefleri, hukukta ve kamusal yaşamda papalık karşıtı duyguları yüceltdiler.
Katolikler kamu görevlerinden, üniversitelerden ve Parlamentodan dışlandı. 17. yüzyıldaki Test Yasaları, yetkilileri, Katoliklerin kamu hizmetinden fiilen yasaklanmasıyla, dönüşümün doktrininden vazgeçmeye zorladı.
Nesiller boyunca Anglikan vaazları Papa’yı İsa’nın otoritesini gasp eden biri olarak tasvir etti. Bazı dua kitaplarında inanlılara, “Roma Piskoposunun zulmünden” kurtuldukları için şükretmeleri talimatı veriliyordu.
18. ve 19. yüzyıllara gelindiğinde bu düşmanlıklar siyasi olarak soğumuş ama kültürel olarak devam etmişti. 1829 tarihli Katolik Kurtuluş Yasası yasal kısıtlamaları kaldırsa bile şüphe devam ediyordu.
Papa Leo XIII, 1896’da papalık boğası Apostolicae Curae aracılığıyla Anglikan kutsal emirlerini “tamamen hükümsüz ve hükümsüz” ilan ettiğinde, bu durum eski yaraları yeniden alevlendirdi. Roma’nın Anglikan rahiplerin ve piskoposların geçerli bir şekilde atanmadığı yönündeki tutumu, bugüne kadar resmi Katolik doktrini olmaya devam ediyor.
Kraliçe II. Elizabeth ve Sessiz Diplomasi Çağı
20. yüzyıla hızlı ilerleyelim: Düşmanlığın tonu ihtiyatlı saygıya doğru değişmeye başladı.
70 yıl hüküm süren Kraliçe II. Elizabeth, 1961’de XXIII. John’dan 2014’te Francis’e kadar pek çok Papa ile tanışarak tarih yazdı. Anglikan inancına sadık kalmasına rağmen, ziyaretleri yüzyıllar süren yabancılaşmanın ardından uzlaşmayı simgeliyordu.
1980’de II. John Paul ile görüşmesi, Reform öncesinden bu yana papalığın Britanya’ya yaptığı ilk ziyaretti. Daha sonra onu 2000 yılında Buckingham Sarayı’nda kabul etti ve 2010 yılında Benedict XVI’yı İngiltere’de ağırladı.
Ancak ilişkiler ısınsa bile İngiltere Kilisesi, Roma’yı rahatsız eden yönlerde ilerlemeye devam etti: kadınların töreni (1994), kadın piskoposların kutsanması (2015) ve son zamanlarda eşcinsel evlilikle ilgili tartışmalar.
Bu gelişmeler, teolojik birliğin hâlâ yakalanmadığını, ancak ses tonunun yüzleşmeden konuşmaya değiştiğinin altını çizdi.
Kral Charles III’e girin: Ruhsal Merakın Hükümdarı
شاه چارلز سوم مدتها پیش از به تخت نشستن، به عنوان پادشاهی با باورهای معنوی گوناگون شناخته میشد. او در دوران ولیعهدی ولز گفته بود که ترجیح میدهد بهجای لقب «مدافع ایمان»، با عنوان «مدافع ادیان» شناخته شود.
جهانبینی او گفتوگو با اسلام، یهودیت و مسیحیت را به طور یکسان در بر میگیرد. او بهعنوان پادشاه، در پی بازتعریف نقش مذهبی سلطنت برای بریتانیای چندفرهنگی است.
Bu bağlam onun Vatikan ziyaretini hem mantıklı hem de olağanüstü kılıyor: Roma’nın en eski rakiplerinden birinin başında oturan bir hükümdarın halka açık bir dinler arası dayanışma eylemi.
Vatikan Ziyareti: Kutsal Optiklerin Bir Anı
Ziyaret görkemli gösteriyle başladı.
Kraliyet araçlarından oluşan bir konvoy Aziz Petrus Meydanı’na girdi. Kral Charles ve Kraliçe Camilla, Papa Leo XIV ile görüşmeleri için Apostolik Sarayı’na götürülürken İsviçreli Muhafızlar dikkatleri üzerine çekti.
İki lider karşılıklı sembolik hediyeler verdi. Papa, Vatikan arşivlerinden eski bir tezhipli el yazmasını sundu; Kral, İngiliz meşesi kakmalı, el yapımı gümüş bir haç teklif etti.
Daha sonra Sistine Şapeli’nde barış, birlik ve her ikisi için de değerli olan yaratılışın korunması için yan yana dua ettiler. Papa’nın ekolojik sorumluluğa yaptığı vurgu, Kral Charles’ın on yıllardır süren çevre savunuculuğunu yansıtıyordu.
Bu an tarihçilerin gözünden kaçmadı. Yaklaşık 500 yıldır ilk kez bir İngiliz hükümdarı ve bir Papa, halka açık olarak birlikte dua ediyordu.
Anathema’dan İttifak’a: Dini Diplomaside Değişim
Papa’nın yanında diz çöken III. Charles’ın görüntüsü, kibar diplomasiden daha fazlasını temsil ediyor; yüzyıllarca süren teolojik eleştirinin görsel olarak geri alınmasıdır.
Gücünü kavramak için şunu unutmamak gerekir:
- 1500’lü yıllarda Papa “Deccal” olarak damgalanıyordu.
- 1600’lü yıllarda İngiltere’de Katolik ibadeti suç sayıldı.
- 1700’lerde Katoliklerin kamu hakları reddedildi.
- 1800’lü yıllarda Vatikan, Anglikan emirlerinin geçersiz olduğunu ilan etti.
- 1900’lerde diyalog başladı ama şüphe devam etti.
- 2025 yılında her iki kilisenin başkanları tek çatı altında birlikte dua etti.
Bu ilerleme sadece teolojinin değil aynı zamanda medeniyetin de hikâyesini anlatıyor; bir zamanlar birbirini aforoz eden aynı iki kurumun artık barış için bir duada nasıl birleşebildiğini.
Bu ilerleme sadece teolojinin değil aynı zamanda medeniyetin de hikâyesini anlatıyor; bir zamanlar birbirini aforoz eden aynı iki kurumun artık barış için bir duada nasıl birleşebildiğini.
Still Divided, Yet Drawn Together
Anın sıcaklığına rağmen iki taraf da doktrinlerini değiştirmedi.
Katolik Kilisesi papalığın üstünlüğünü ve Roma’nın merkeziliğini korumaya devam ediyor.
İngiltere Kilisesi kadınları yönetmeye, eşcinsel birliktelikleri kutsamaya ve Kutsal Yazıların papalık yorumuna üstünlüğünü onaylamaya devam ediyor.
Ancak Anglikan-Roma Katolik Uluslararası Komisyonu (ARCIC) gibi ekümenik kurumlar aracılığıyla her ikisi de sosyal adalet, ekoloji ve insani yardım gibi konularda ortak bir zemin buldu.
Canterbury Başpiskoposu Justin Welby yakın zamanda yaptığı bir açıklamada şunları söyledi:
“Bir sunağı paylaşmayabiliriz ama yaşadığımız dünyayı iyileştirmek için tek bir misyonu paylaşıyoruz.”
Törenin Arkasındaki Gölgeler
Vatikan’ın duası birliği yansıtırken Buckingham Sarayı ülke içinde tartışmalarla karşılaştı.
Virginia Giuffre’nin ölümünden sonra yazdığı anı kitabında yeni iddialarla yenilenen Prens Andrew skandalı, kraliyet anlatısında belirdi.
Eleştirmenler için Vatikan gezisi aynı zamanda konuşmayı skandaldan maneviyata kaydırarak stratejik bir dikkat dağıtıcı işlevi de gördü.
Kraliyet analistleri, ahlaki imajını korumaya çabalayan monarşinin, dini diplomasi perspektifinden faydalandığına dikkat çekti. Tacın Papa ile aynı hizaya getirilmesi, tabloid incelemeleri çağında baskı altında olan nezaket, süreklilik ve ilahi meşruiyet niteliklerini yansıtıyor.
Teslim Olma Değil, Sembolizm Anı
Bazı Anglikan gelenekçiler bu tür hareketlerin günah çıkarma sınırlarını bulanıklaştırabileceğinden endişe ediyor.
Ancak saray yetkilileri, Kral Charles’ın ziyaretinin teolojik değil sembolik, doktrinsel bir değişim değil, iyi niyet göstergesi olduğunda ısrar ediyor.
Aslında yeniden birleşme konusunda ortak bir açıklama yapılmadı.
Vatikan bunu “barış için bir dua” olarak tanımlarken, Lambeth Sarayı bunu “bir kardeşlik ve ortak sorumluluk anı” olarak tanımladı.
Yine de milyonlarca kişinin gözünde bu bir diplomasi mucizesiydi; “Deccal” ve bir zamanlar ona meydan okuyan hükümdar şimdi saygı içinde birleşiyordu.
Tek Bir Anda Beş Yüzyıl
| Yüzyıl | Dönüm noktası |
| 16th | Henry VIII Roma’dan ayrılır; Papa’ya “Deccal” diyor. |
| 17th | Katoliklere zulmedildi; Papa “Babil’in Fahişesi” olarak etiketlendi. |
| 18th–19th | Katolik özgürleşmesi, ancak Anglikan şüphesi devam ediyor. |
| 20th | Kraliçe Elizabeth birden fazla Papa ile tanışır; diyalog başlıyor. |
| 21st | Kral Charles, Reformdan bu yana bir ilk olarak Papa Leo XIV ile birlikte dua ediyor. |
Dünyanın Her Yerinden Tepkiler
Vatikan:
Kardinal Giovanni Parisi olayı “bir lütuf ve şifa anı, Kutsal Ruh’un 500 yıllık kalpleri bile yumuşatabileceğinin kanıtı” olarak nitelendirdi.
İngiltere Kilisesi:
Başpiskopos Welby’nin ofisinden yapılan açıklamada, bunu “uzlaşmaya şiddetle ihtiyaç duyan bir çağda bir barış jesti” olarak selamlandı.
Laik Eleştirmenler:
Bazıları her iki kurumu da “performatif diplomasi” ile suçladı ve birliğin esastan çok sembolik olduğunu öne sürdü. Ancak tarihin gösterdiği gibi semboller bazen kararlardan daha büyük bir güce sahiptir.
Asırlık Bir Yarık, Yeni Bir Başlangıç
İngiltere ve Roma’nın hikayesi bir kopuş ve uzlaşmanın, inanç ve politikanın, gurur ve tövbenin hikayesi olmuştur.
Henry VIII’in meydan okumasıyla başlayan şey, şimdi Charles III’ün duasında uzak bir yankı buluyor; Roma’ya teslim olmak değil, inancın parçalanmış olsa bile hâlâ birleşebileceğinin kabulü.
Beş yüzyıl önce Papa İngiltere’nin düşmanıydı.
Bugün o, Kral’ın duadaki müttefikidir.
Bu an ister bir dönüm noktası olsun ister tarihi bir dipnot olsun, bir hatırlatma niteliğindedir:
Politikada olduğu gibi dinde de zaman, düşmanları, hatta bir zamanlar Deccal olarak adlandırılanları bile ortaklara dönüştürebilir.
